شیطان، جن و انسان های شیطانی که خود در فساد، ظلم و تباهی غوطه ورند، سعی دارند جامعه انسانی را به گرداب های هولناک ظلم، فساد، ناامنی، اختلاف و نزاع گرفتار سازند و شبانه روز برای رسیدن به این هدف شوم نقشه می کشند و متأسفانه بسیاری انسان ها، ناآگاهانه عمله آنان شده و راه رسیدن به هدف شوم شان را هموار کرده و به نتیجه رسیدن پروژه های ایمان سوز، عفت زدا و امنیت بربادده شان را سرعت می بخشند.

شایعه پردازی یکی از راهکارهای شیطان ها است و بسیاری از انسان ها بدون توجه و آگاهی، عمله شیطان شده و به پراکندن شایعه هایی که ساخته و پرداخته شیطان و عواملش می باشد، می پردازند و ناآگاهانه دنیای مؤمنان و آخرت خود را تباه ساخته و سزاوار قهر و غضب خداوند می گردند.

خانواده و تربیت / پند زندگی

شایعه ها از سنخ های مختلف اند از جمله:
1ـ شایعات امنیتی
که متزلزل ساختن امنیت روحی، روانی جامعه را هدف قرار داده و اطمینان و آرامش را از افراد اجتماع می گیرد. این شایعه ها غالبا ساخته دشمنان خارجی و جنگ افروزان است تا قوای دفاعی را مشغول ساخته و موج اضطراب و ناامنی را در سراسر کشور بگسترانند و بتوانند از سردرگمی، هرج و مرج و اضطراب حاصل از آن استفاده کرده و ضربه کاری و نهایی را وارد کنند. معمولاً این شایعات در زمان جنگ بیشتر است گرچه مختص آن زمان نیست.

راه مقابله با این شایعات، انتقال آنها به مسئولان و کارشناسان نظامی و کشوری است تا از اهداف دشمن آگاه شوند و برنامه های مقابله را تدارک ببینند و پخش آن در بین مردم، گناه عظیم و کمک به دشمن برای رسیدن به هدفش می باشد:

«و اذا جاءهم امر من الامن او الخوف أَذاعوا به و لو رَدُّوه الی الرسول و الی اولی الامر منهم لعلمه الذین یستنبطونه منهم و لو لا فضل اللّه علیکم و رحمته لاَتَّبعتم الشیطان الا قلیلاً؛

و چون خبری ایمنی زا یا ترس آور بدانان رسد، آن را پخش کنند و حال آنکه اگر آن را به پیامبر و صاحبان حکومت برگردانند، حقیقت امر را بدانان می نمایانند و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز اندکی همگی پیرو شیطان می شدید.»

پخش شایعات در زمان جنگ سبب سستی، ترس و ضعف افراد شده و آنان را به سرپیچی، فرار و تمرّد وامی دارد در حالی که اگر این شایعات پخش نگردد و به مسئولان مربوطه رسانده شود، آنان به پسِ پرده آن شایعات راه یافته و اهداف شوم دشمن را کشف و خنثی خواهند کرد.

2ـ شایعات ناموسی و آبرویی
منافقان و فاسدان جامعه را پاک، عفیف و سالم نمی خواهند بلکه سعی دارند با فاسد کردن دیگران، برای خود همرنگ بسازند. اشاعه فحشا در بین مؤمنان، بزرگ ترین هدف آنان است و شایعات ناموسی و آبرویی وسیله آنان برای رسیدن به این هدف شوم. شایعاتی که یا اصل و اساسی ندارد یا از کاه کوه ساخته اند. کسانی که در پخش شایعات ناموسی همکاری می کنند، جزو دوستداران رواج فحشا و فساد در بین مؤمنانند و قهر و غضب شدید خداوند در انتظار آنان.

مقابله خداوند با رواج این شایعات و تهدید رواج دهندگان بسیار شدیدتر از مقابله با شایعات امنیتی، اقتصادی و امثال آن است. در شایعات امنیتی در آیه ای که گذشت، علاوه بر توبیخ ضمنی، به اثر ناگوار آن یعنی بازماندن از جهاد و دفاع و پیروی از شیطان در عقب کشیدن از میدان تصریح کرد و گرچه تهدید به عذاب برای پیروان شیطان در قرآن آمده، ولی در خودِ این آیه تکرار نشده بود ولی در مورد شایعات ناموسی خداوند به شدت تهدید می کند و می فرماید:

«ان الذین یحبّون ان تشیع الفاحشة فی الذین امنوا لهم عذاب الیم فی الدنیا و الاخرة و اللّه یعلم و انتم لا تعلمون؛

شرکت در پخش شایعات ناموسی و آبرو بربادده،

اقدامی سهمگین و گناهی بس بزرگ است.

به راستی برای کسانی که رواج فحشا در بین مؤمنان را می پسندند، عذابی دردناک در دنیا و آخرت است و خدا می داند و شما نمی دانید.»

متأسفانه دشمنان شایعات خانوادگی و ناموسی می سازند و برخی از ما هم ناآگاهانه آنها را پخش می کنیم و به برآورده شدن هدف شوم دشمن کمک می کنیم. حتی گناهانی که افراد در پنهان مرتکب شده اند و باید پوشیده بماند، توسط افراد مغرض و جاهل افشا می شود و پخش می گردد و به ریختن قبح گناه و رواج فساد کمک می شود.

شرکت در پخش شایعات ناموسی و آبرو بربادده، اقدامی سهمگین و گناهی بس بزرگ است. خداوند در قرآن یک مورد از شایعات و تهمت های ناموسی را ذکر کرده و اقدام مسلمانان در پخش آن شایعه و تهمت را به سختی نکوهش نموده است.

یک زنِ مسلمان ـ یکی از همسران رسول خدا، بنا بر قولی عایشه و بنا بر قول دیگر ماریه ـ مورد تهمت و افترا واقع شد و مردم مسلمان به جای اینکه قبول کردن این اتهام را سنگین بشمرند و از اتهام زنندگان شاهد بخواهند و در صورت نداشتن شاهد، آنان را به محکمه معرفی کرده و کیفر قذف و تهمت زنی به زن مسلمان دهند، این اتهام را

واقع شده فرض کردند و به پخش آن شایعه اقدام کردند. آیات سوره نور در این زمینه نازل شد و این اقدام مسلمانان به شدت نکوهش گردید:

«لو لا اذ سمعتموه ظنّ المؤمنون و المؤمنات بانفسهم خیرا و قالوا هذا افک مبین لو لا جاؤو علیه باربعة شهداء فاذ لم یأتوا بالشهداء فاولئک عند اللّه هم الکاذبون و لو لا فضل اللّه علیکم و رحمته فی الدنیا و الاخرة لمسّکم فیما افضتم فیه عذاب عظیم اذ تلقونه بالسنتکم و تقولون بافواهکم ما لیس لکم به علم و تحسبونه هینّا و هو عند اللّه عظیم و لو لا اذ سمعتموه قلتم ما یکون لنا ان نتکلّم بهذا سبحانک هذا بهتان عظیم یعظکم اللّه ان تعودوا لمثله ابدا ان کنتم مؤمنین ... ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة فی الذین امنوا لهم عذاب عظیم فی الدنیا و الاخرة و اللّه یعلم و انتم لا تعلمون ... یا ایها الذین امنوا لا تتبعوا خطوات الشیطان و من یتبع خطوات الشیطان فانه یأمر بالفحشاء و المنکر و لو لا فضل اللّه علیکم و رحمته ما زکی منکم من احد ابدا و لکن اللّه یزکّی من یشاء و اللّه سمیع علیم.»

چند نکته مهم آیات فوق به شرح زیر است:
امام علی(ع) فرمود:

آنچه با چشم خود دیده ای، واقع و حقیقت است و آنچه شنیده ای [ولی ندیده ای]، بیشترش باطل است

[و ساخته ذهن دیگران

نه واقع و حقیقت].

1ـ مردان و زنان مؤمن باید نسبت به یکدیگر گمان نیکو داشته باشند و از گمان بد نسبت به هم دوری گزینند و هر سخنی که گفتن و پذیرفتن آن ناشی از گمان بد است، را واگذارند و آن را تهمت آشکار بدانند.

2ـ در امور شخصی که به دادگاه کشیده نشده حتی نباید از شایعه سازان و تهمت زنان، شاهد خواست بلکه بدون پرسش از شاهد، باید سخنان آنان را رد کرد.

3ـ اگر در جریان افک و تهمت فحشا بر آن زنِ مسلمان، رحمت و فضل خدا شامل نمی شد، سزاوار بود مسلمانان به خاطر شرکت در آن اتهام پراکنی به عذاب سختی گرفتار گردند.

4ـ این شایعات و اتهام ها گرچه در نگاه افراد، کم اهمیت و عادی است ولی نزد خدا خیلی مهم و قابل توجه می باشد و احترام یک مؤمن، یک خانواده، قبیله، شهر یا کشور به آن وابسته است و احترام و حرمت مؤمن از حرمت خانه کعبه بیشتر است.

5ـ مسلمانان باید این اتهام ها و شایعات بدون مدرک را بهتان بزرگ و دروغ بشمرند و به خود اجازه تکرار و پخش آن را ندهند.

6ـ پخش کننده این شایعات، جزو دوستداران اشاعه و رواج فحشا در بین مؤمنان است و چنین کسانی را عذاب عظیم در دنیا و آخرت نصیب می باشد.

7ـ شیطان به فحشا و زشتی امر می کند و شرکت در پخش این شایعات، اطاعت از شیطان می باشد.

8ـ کسانی که تهمت های ناموسی و حتی گناه پنهان مؤمنان را افشا و پخش می کنند، گویا خود را پاک و آنان را ناپاک می دانند و پاکیِ خود را به اراده و تدبیر خود و ناپاکیِ آنان را از بی ارادگی و هواطلبی آنان می دانند در حالی که باید بدانند اگر خودشان پاک مانده اند و مرتکب فحشا نشده اند، از این رو است که خداوند به آنان عنایت کرده و حفظ شان نموده است و اگر حفظ و عصمت خدایی نبود، هیچ کس پاک نمی ماند و همگی به فحشا آلوده می شدند. پس خود را تافته جدا بافته ندانند و دیگران را مستحق بی آبرو شدن نشمارند، بلکه آنان را گناهکارانی بدانند که شیطان در لحظاتی بر آنان مسلط شده و به منجلاب گناه کشانده و باید به آنان کمک کرد تا از این منجلاب در آیند و به پاکی بازگردند.

شایعه باطل است
در روایات تأکید شده از وقایع، فقط آنچه با چشم خود دیده ای حق است و واقع شده و شایسته باور می باشد ولی آنچه با چشم خود ندیده ای، معلوم نیست حق واقع شده باشد بلکه اکثر آن باطل است و چون حق و باطل آن معلوم نیست، باید همه آن را باطل شمرد و از باور بدان پرهیز کرد.

امام علی(ع) فرمود: آنچه با چشم خود دیده ای، واقع و حقیقت است و آنچه شنیده ای [ولی ندیده ای]، بیشترش باطل است [و ساخته ذهن دیگران نه واقع و حقیقت].

سخنانی که مستند به شنیدنت باشد [از منبع می گویند نقل گردد [باطل است و گفته هایی که مستند به دیدنت، باشد، حق است.

و انسان حق ندارد آنچه از دیگران شنیده و می داند که اکثرش باطل و بی پایه و ساخته ذهن و خشم و دشمنی و تعصب و ... است، نقل کند.

اینکه فردی هر چه را می شنود، نقل کند، یکی از موارد دروغگویی است.

برای انسان همین حد از گناهکاری کافی است که آنچه را می شنود بازگوید.

ما نه تنها حق نداریم، آنچه می شنویم ولی ندیده ایم و به حقیقت و واقعیت آن باور نداریم، را نقل کنیم بلکه حتی بسیاری از مشاهدات مان را هم نباید بازگو کنیم. ما موظف به پوشاندن گناهان و زشتی های مسلمانان هستیم و باید عیب پوشی کنیم اما نیکویی های آنان را افشا کرده و پخش نماییم. امام سجاد(ع) فرمود:

«خدایا! مرا به زیور صالحان بیارای و لباس زیبای باتقوایان بپوشان با گستردن عدالت و ... فاش کردن نیکویی ها و پوشاندن عیب ها.»

ولی متأسفانه عملکرد بسیاری از مسلمانان عکس این تکلیف است. نیکویی های افراد را کتمان و پنهان می کنند و عیب را آشکار می سازند و بر هر کوی و برزن فریاد می زنند.

در جامعه اسلامی به بهانه های مختلف، این اقدام های غلط عادی شده و سیره گردیده است. روزنامه ها در ستون هایی تحت عنوان های «آورده اند که»، «جهت اطلاع»، «شنیده ها و گفته ها» و ...، بسیاری اوقات به پخش شایعات علیه افراد حقیقی و حقوقی

اقدام می کنند بدون اینکه قبل از چاپ در صدد تحقیق از صحت و سقم آن برآیند و در صورت آشکار شدن دروغ بودن آن، چاپ تکذیبه را کافی و جبران کننده می شمارند در حالی که چه بسیار افرادی خبر نادرست و شایعه اول را می شنوند و اثر نامطلوب آن در ذهن شان پیدا می گردد ولی تکذیبه را نمی بینند و اثر نامطلوب شایعه پخش شده از ذهن شان زایل نمی گردد.

افشاگری های قبل از اثبات در محکمه نیز یکی از همین موارد غلط و مستند به شنیده ها است و بدون اینکه دفاع و توجیه شخص مورد افشاگری شنیده شود، تهمت انتسابی افشا می گردد و با این اقدام از طرف کانال های رسمی، این خوی ناپسند در جامعه نهادینه می گردد.

ما موظف به پوشاندن گناهان و زشتی های مسلمانان هستیم و باید عیب پوشی کنیم  اما نیکویی های آنان را افشا کرده و پخش نماییم.

نکته آخر اینکه زبان، آفات فراوانی دارد و حق است که همه اعضا از آن شاکی باشند و خوف داشته باشند که به سبب عملکرد غلط آن گرفتار عذاب شوند. از آفات زبان سخن گفتن های نابه جا و پخش شایعات و افشای عیوب است و در این موارد است که سکوت عمل صالح و ارزشمند می باشد و تا زمانی که فرد سکوت کرده و زبان را در دندان نگه داشته، نیکوکار است و در حال عمل صالح.

خدایا! به همه ما توفیق نگهداری زبان از چنین سخن گفتن های ناپسند عطا کن.

 پایگاه حوزه

 http://www.hawzah.net/hawzah/Magazines/MagArt.aspx?MagazineNumberID=5191&id=47762